Topraksız tarım, tarımsal üretimin, toprak dışında bitki besin maddelerince zenginleştirilmiş katı veya sıvı yetiştirilme ortamlarında gerçekleştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. Topraksız tarımda üretimin, doğrudan sıvı ortamda, besin çözeltileriyle gerçekleştirilmesi su kültürü (Hidroponik), kök bölgesinde besin çözeltileriyle zenginleştirilmiş torf, perlit, hindistan cevizi atığı (Kokopeat), kaya yünü, kum, talaş, pomza gibi ortamlar kullanılarak yapılmasına ise katı ortam kültürü adı verilmektedir.
Topraksız tarım tipleri nelerdir?
Üretimin doğrudan besin çözeltisinde yapılması su kültürü; besin solüsyonu ile sulanan katı ortamlarda yapılması ise katı ortam kültürü olarak tanımlanır.
Katı ortam kültürü, ticari olarak dünyada en yaygın olarak kullanılan topraksız tarım yöntemidir. Bitkiler besin eriyiklerince zenginleştirilmiş ortamlarda yetiştirilirler. Kökler tampon ve destek görevi yapan bir katı ortam içinde gelişmektedir. Diğer topraksız kültür uygulamalarına göre başlangıç maliyeti daha düşüktür, daha kolay uygulanır. Katı ortam kültüründe organik ve inorganik materyaller yetiştirme ortamı olarak kullanılır. Genel olarak yatak kültürü, torba-paket ve saksı kültürü şeklinde uygulanır.
Su kültürü, bitkilerin doğrudan besin çözeltisi içinde yetiştirildiği sistem olup, durgun su kültürü, akan su kültürü ve aerofonik olmak üzere üç şekilde uygulanır. Durgun su kültürü, en eski topraksız kültür uygulamasıdır. Günümüzde sadece bitki beslemeye dayalı çalışmalarda kullanılır. Ticari olarak önemi yoktur. Akan su kültürü, besin eriyiğinin akıtıldığı kanallarda bitkilerin yetiştirilmesidir. Besleyici film tekniği ve derin su kültürü olmak üzere iki şekilde uygulanır. Özellikle gelişmiş ülkelerde yaygındır. İlk yatırım maliyeti daha yüksektir. Aerofonik yöntem, açıkta havada duran bitki köklerine besin eriyiğinin sisleme halinde verilmesi esasına dayanan bir hava-su kültürü olarak tanımlanabilir. Ticari olarak yaygın değildir.
Topraksız tarımın topraklı tarıma göre avantajları nelerdir?
Toprağın bulunmadığı veya kalitesinin üretim için yeterli olmadığı yerlerde yetiştiricilik yapılabilir.
Toprak yorgunluğu ortadan kalkar, aynı yerde arka arkaya aynı ürünler yetiştirilebilir.
Toprak kaynaklı hastalık ve zararlılar ile yabancı otlar sorun olmaktan çıkar, toprak dezenfeksiyonuna gerek kalmaz.
Ürünlerde dezenfektan kalıntısı sorunu ile karşılaşılmaz.
Su ve besin maddeleri etkin bir şekilde kullanılır, su ve gübre kullanımı azalır.
Topraksız tarımın maliyeti nedir?
Topraksız tarım, geleneksel tarım metotlarından farklı olarak toprak kullanmadan bitkilerin yetiştirilmesini sağlayan bir tarım yöntemidir. Bu tarım yöntemi, geleneksel tarıma göre farklı maliyet unsurlarına sahiptir.
Topraksız tarımın maliyetini belirleyen faktörlerin başında kullanılan teknolojik ekipmanlar ve tesisler gelmektedir.Özellikle hidroponik tarım için özel olarak tasarlanmış ekipmanların maliyetleri yüksek olabilmektedir. Bu ekipmanların alımı, kurulumu ve bakımı topraksız tarımın maliyetini belirleyen en önemli unsurlardan biridir.
Bunun yanı sıra, topraksız tarımın maliyetini artıran diğer bir faktör ise kullanılan besin maddeleridir. Bitkilerin toprak yerine solüsyon içerisinde beslenmesini sağlayan bu yöntemde özel besin maddeleri kullanılması gerekmektedir. Bu besin maddelerinin temin edilmesi ve düzenli olarak bitkilere uygulanması maliyetleri artıran bir diğer etkendir.
Son olarak, topraksız tarımın maliyetini etkileyen faktörlerden biri de enerji giderleridir. Özellikle kapalı ortamlarda yapılan topraksız tarım uygulamalarında aydınlatma ve iklimlendirme için yüksek miktarda enerji tüketimi gerekmektedir. Bu da topraksız tarımın maliyetini artıran bir diğer unsurdur.
